2 Mahahalagang pangyayari nang siya ay 11 taon

1. Pagkabilanggo ng kanyang ina
2. Pagkagarote sa 3 pari - GOMBURZA

Kahulugan ng pangalan at titulo

Gat - kagalang-galang, dakila
Dr - iginawad ng Postulum award noong 1965 ng
Central Unibersidad de Madrid
Jose - ipinangalan ng kanyang ina bilang
pagbibigay -karangalan kay San Jose na isinilang noong ika-19 ng
Marso
Protacio - buhat sa kalendaryo-19 ng Hunyo na
pangalan ng santo sa naturang buwan na ang pangalan ay Gervacio y
Protacio at Sta. Juliana Falocneri at noong panahon ng kastila
ang pangalan ng bata ay kinukuha sa kalendaryo
Mercado - ginagamit ng kanyang nuno na si Domingo
Lam-ko noong 1731, ito'y nangangahulugang palengke
Rizal - napili ni Don Francisco bilang patupad sa
utos ni Gob. Narciso Claveria noong Nob. 11, 1849. Nagbuhat sa
kastilang "Ricial" na nangangahulugang "luntiang kabukiran"
Realonda - buhat sa apelyidong ginagamit ng kanyang
ina na kinuha naman sa ninang nito.
Y - (at)
Alonzo - matandang apelyido ng pamilya ng kanyang
ina

Mga dahilan kung bakit kailangang pag-aralan ang Rizal

1. upang gisingin ang mamamayan sa mga kabayanihang
ipinakita ng mga bayani
2. sariwaing muli ang pagpapakasakit na inialay ng
mga bayani
3. upang linangin ang mga kagandahang asal, disiplinang
pansarili, budhing-sibiko at pagtuturo ng tungkulin
ng pagkamamamayan

Mga Dahilan sa Pagkakapili kay Rizal bilang Pambansang Bayani

1. kauna-unahang Pilipinong umakit sa bayan upang ang buong
bansa ay magkaisa na maghimagsik laban sa mga Kastila
2. huwaran ng kapayapaan
3. ang mga Pilipino ay sentimental at maramdamin

Taon:Mahahalagang Tao/Lugar/Bagay:Mga Nagawa/Naitala/Mga Kaganapan

1876 : Ateneo : Nakapag-uwi si Rizal ng 5
gintong medalya
Agustin Saez : Naging guro ni Rizal sa pagpipinta
Romulado de Jesus : Naging guro ni Rizal sa paglililok
Mga sinulat pang mga tula ni Rizal : Un Recuerdo a mi Pueblo,
Alianza Intima, Por la Educasion Recible Lustra la Patria,
El Cautivero y el Trinfo, la Entrada Triunfal de los Reyes
Catolices en Granada
1877 : Ateneo : Nagtapos ng Bachelors Degree
in Arts si Jose Rizal na isa sa may pinakamataas na karangalan
Unibersidad ng Santo Tomas : Ipinagpatuloy ni Jose ang pag-aaral.
Kumuha siya ng Pilosopiya
Ateneo: Habang nag-aaral sa UST kumuha siya ng kursong bokasyon
sa Ateneo na Perito Agremensor (Expert Surveyor)
1878 : Father Pablo Ramon : Ipinayo nito na kumuha
ng Medisina si Jose Rizal. At nung pasukan ng taon na ito lumipat
nga si Rizal sa Medisina
Tinyente ng Gwardiya Sibil : Nanakit kay Jose Rizal nang hindi
nakuhang sumaludo o gumalang
1879 Liceo Artistico Literario : Isinali ni Rizal
ang kanyang nilikha na A la Jueventud Filipina at nanalo sa
patimpalak
1880 : Liceo Artistico Literario : Isinali ni Jose
Rizal ang tulang El Consejo de los Dioses at nanalo ito
Bumuo siya ng samahan ng nga estudyanteng Pilipino : Tinawag itong
Compañerism
Gumawa siya ng Zarsuela : Junto al Pasig
1881 : Father Pablo Ramon : Al M.R.P. Pablo Ramon ang
tulang inihandog niya dahil sa kabaitan ni Fr. Pablo Ramon
1882 : Unibersidad ng Santo Tomas : Nagtapos siya ng
hindi excelente ang lahat ng kanyang grado

Taon:Mahahalagang Tao/Lugar/Bagay:Mga Nagawa/Naitala/Mga Kaganapan

1872 : Paciano : Isinalaysay ni Paciano ang
pagkamatay ng 3 pari na martir (Gom-Bur-Za)
Jose Alberto : Idenemanda ng asawa ni JOse Alberto at nakulong
ang ina ni Jose Rizal
Francisco de Mercaida at Manuel Marzan : Mga manananggol ng ina
ni Jose Rizal
Ateneo de Manila : Sa halip na sa letran ay Ateneo na lang
pinapasok si Jose Rizal ng kanyang ama
1872 : Manuel Xerex Burgos : Tumulong kay Jose
Rizal para makapasok sa Ateneo
Fr. Jose Bech : Simula ay externo subalit makalipas ang isang
linggo naging emperor si Rizal. Nakatanggap siya ng karawan
bilang isang pabuya
Kolehiyo ng Santa Isabel : Dito nag-aral si Jose Rizal upang
mapaigi pa ng husto ang kanyang Español
1873 ; Ateneo de Manila : Pangalawa siya sa
klase kahit na lahat ng grado nya ay excellent
1874 : Ateneo : Nakakuha ng excellent sa
lahat ng aralin at nakapag-uwii siya ng gintong medalya
Teodora Alonzo : Nagkwento kay Jose Rizal ng isang
panaginip. Ang naging interpretasyon ni Jose ay makakalaya
ang kanyang ina sa loob ng 3 buwan
The Count of Monte Cristo : Isang nobela na kinaaliwan nang
husto ni Jose Rizal
Mi Primera Inspiracion : Nilikhang tula noong makalaya ang
ina ni Rizal
1875 : Ateneo : 1 gintong medalya sa Latin
ang naiuwi
Fr. Francisco de Paula Sanchez : Dahil sa paghihikayat niya
nagawa ni Rizal ang mga tulang ito: Felicitation, El Embargue,
Y Español: Elcano, El Primero en dar la Vuelta al Mundo,
El Combate: Urbiztondo, Terror de Jolo

Taon:Mahahalagang Tao/Lugar/Bagay:Mga Nagawa/Naitala/Mga Kaganapan

1869 : Eskwelahan ni Maestro Justiniano Aquino Cruz :
Isang pribadong eskwelahan sa Biñan. Nanguna si Jose sa klase sa
wikang Español at Latin
Tiya Tomasa Mercado : Tiyahin na tinuluyan habang nag-aaral sa
Biñan
Juancho : Nagturo ng libre kay Jose (kasama si Jose Guevarra)
ng pagpinta
Pedro Cruz : Anak ng guro na unang nakaaway ni JOse
Unang tula na naisulat : Sa aking mga Kababata
Unang drama na naisulat
1870 - 1871 : Lucas Padua : Noong matapos ang
pag-aaral sa Biñan pumasok siya sa isang eskwelahang pampubliko

Taon:Mahahalagang Tao/ Lugar/Bagay: Mga Nagawa/Naitala/Mga Kaganapan

June 19, 1861 : Teodora Alonzo Mercado: Halos ikamatay
ang panganganak kay Jose Rizal
1864 : Teodora Alonzo mercado : Itinuro kay Jose
ang Alpabeto at ang pagdarasal
1865-1868 : Maestro Celestino, Maestro Lucas Padua,
Leon Monroy : Mga naging pribadong guro ni Jose Rizal na nagturo
sa kanilang bahay
Teodora Alonzo Mercado : Nadiskubre ang talento sa
paggawa ng tula at hinikayat pa nya si Jose na sumulat
pa ng mga tula
1865 : Tio Manuel : Tinuruan si Jose sa larangan ng
pakikipagbugno
1867 : Concepcion (Concha) : Ang pagkamatay ni Concha ang unang
bagay na nagbigay kay Jose ng matinding kalungkutan
1868 : Mga kapatid : Minsang lumilok ng mga hugis pinagtawanan
ng mga kapatid
Francisco Mercado : Kasama ng ama na nagtungo sila Jose sa
Antipolo para tuparin ang panata ng kanyang ina

Mga Tiyo at Tiya

Jose Alberto Alonso
Tiyuhin sa ina ni Jose na nagturo sa kanya
ng wikang Griyego at Latin
Ama ng mestiza na nagakusa kay Teodoro
Alonzo ng paglalason
Anak ni Jose Alberto Quintos ng Dagupan,
Pangasinan
Antonio Rivera
Tiyuhin sa ina ni Jose Rizal
Ama ng naging pag-ibig ni Jose Rizal na si
Leonor Rivera
May-ari ng bahay tuluyan na tinutuluyan ni
Jose Rizal noong nag-aaral sa UST
Tumulong sa pagpapaaral kay Jose Rizal sa
Europa
Tomasa Rivera
Tiyahin sa ama ni Jose na nakatira sa Biñan
Tinuluyang bahay ni Jose Rizal habang nagaaral
ng Latin sa School sa pangangaral ni (Florentino)
Justiniano Aquino Cruz
Aquilina Alquitran
nanilbihan bilang yaya ni Rizal
Nagmulat kay Rizal tungkol sa mga kwento
ng tikbalang at iba pang engkanto
Nanilbihan ng mga 2 dekada at namatay sa sakit
na kolera noong 1881

Mga Kapatid

Concepcion
Unang unang naging kalaro ni Jose
Kapatid ni Jose na namatay nung 3 taong
gulang pa lamang
Concha kung siya ay tawagin
Namatay sa sakit na ketong o kolebrang ahas
Josefa
Panggoy kung tawagin
Namatay na isang matandang dalaga sa edad
na 80
Trinidad
Ipinanganak noong 1868
Trining ang naging tawag ng mga kapatid
Pinagbigyan ni Jose Rizal ng gasera na
naglalaman ng huling paalam niya
Nagkaroon din ng hindi pagkasunduan sa
pagitan ni Josephine Bracken
Sumanib sa Katipunan matapos ang pagpatay
kay Jose Rizal
Tinawag siyang Doña Trining
Nanatiling dalaga, hindi nakapag-asawa
Namatay noong 1951 sa tindi ng kahirapan
Soledad
Bunsong kapatid ni Jose
Humiling sa Gobernador-Heneral na mapalaya ang
kanilang ina sa pagkakulong
Sumanib sa Katipunan kasama ang kapatid na si
Trinidad
Napangasawa si Pantaleon Quintro na tubong Calamba
noong 1899
Ang mga naging anak ay sina Trinitario, Amelia, Luisa,
Serafin at Felix
Sumanib sa kulto na sumasamba sa yumao niyang kapatid
Namatay noong 1914

Jose

JOSE
Naging paboritong anak dahil sakitin noong
kabataan pa niya
Kilalang doktor, manunulat, martir at taong
maraming talento
Ginamit ang apleyidong Rizal nung pumasok sa
Unibersidad ng Sto. Tomas
Nag-aral ng medisina sa Madrid, Paris at
Germany
Isinagawa ang pagiging doktor sa Hongkong
1986, naakusahan na may kinalaman sa rebolusyon
Binaril noong Disyembre 30, 1896 ikapito ng
umaga
Kinilala din sa ibang bansa tulad ng Malaysia
at Indonesia na isang dakilang tao

Mga Kapatid

Maria
Pang-anim na anak
Naging asawa ni Daniel Faustino Cruz ng
Biñan Laguna

MGA KAPATID

Narcisa
Tinatawag na Sisa ng mga kapatid
Malapit kay Paciano at Jose
Nagpadala kay Jose ng dyamanteng singsing
1870 nagpakasal kay Antonio Lopez isang
musikero at guro
Ang mga naging anak ay sina Isabel, Consuelo,
Lencio, Francisco, Arsenio, at Fidela
Nagtatag ng Rizal Lopez line of Scholars
Namatay sa edad na 85
Olimpia
Ipinanganak noong 1854
Pang-apat na anak nina Francisca at Teodora
Ypia ang kanyang palayaw
Ikinasal noong 1875 kay Vicente Ubaldo isang
telegraph operator sa Maynila
Namatay sa panganganak
Lucia
Naging asawa ni Mariano Herbosa ng Calamba
Noong namatay ang kanyang asawa sa sakit
na cholera, hindi sila pinahintulutan na
bigyan ng maayos na burol sa simbahan
Nabuhay hanggang sa edad na 95

MGA KAPATID

Saturnina
Panganay na kapatid ni Jose at tinatawag na Ate Neneng
1875 napangasawa ang Batangueño si Manuel Hidalgo
na ipinatapon sa Bohol
Nagsilang kina Alfredo, Adela, Abelardo, Amelia at
Augusto
Paciano
Tanging nag-iisang kapatid na lalake ni Jose
Nag-aral sa San Jose College ng Pilosopiya
Naging estudyante ni Padre Jose Burgos
Hindi tinapos ang pag-aaral at namukiran na lamang
Sumuporta kay Jose noong nasa Europa
Hinuli ng mga guwardiya sibil ngunit nakatakas din
Nagsalin ng nobela ni Jose mula Espanyol sa wikang
Tagalog
Hinuli ulit noong nililitis si Jose
Sumapi sa Katipunan at naging Heneral
1899 isinailalim ng pwersang Amerikano sa
house arrest
Nagkaroon ng anak kay Severina Decena
Namatay noong 1941

Mga Magulang ni Rizal

INA:
Teodora Alonzo Quintos
Ipinanganak noong 1827 sa Manila
Nag-aral sa Kolehiyo ng Sta. Rosa
Ninuno daw ng Rajah Lakandula
1850 piniling apelyido ay Realonda
1849 naging asawa ni Francisco Mercado-Rizal
1850 isinilang ang unang anak na si Saturnina
1851 isinilang si Paciano
1853 isinilang si Narsica ang ikatlong anak
1855 isinilang si Olympia
1857 isinilang si Lucia, ang panglimang anak
1859 isinilang si Maria
1861 isinilang ang pambansang bayani na si Jose
1863 isinilang si Concepcion
1865 isinilang si Josefa, ang pangsiyam na anak
1869 isinilang si Trinidad
1871 isinilang si Soledad, ang pang labing isa at
huling anak
1876 nakulong sa Calamba, Sta Cruz
1878 nabigyan ng parol at nakalaya
1886 sumailalim sa unang operasyon sa catarata
1890 nahuli sa hindi pagsulat ng buong pangalan sa cedula
1892 sumailalim sa pangalawang pagkakataon ng operasyon sa
mata
1894 ikatlong operasyon laban sa catarata
1907 inalok ng Estados Unidos ng pension
1910 pinarangalan ng gobyerno bilang ina ng
Pambansang Bayani
1911 namatay at inilibing sa Calamba

Mga Magulang ni Rizal

AMA:
Francisco Engracio Mercado y Alexandra
Ipinanganak noong 1818 sa Biñan Laguna
Nag-aral ng Latin at Pilosopiya sa kolehiyo
ng San Jose sa Maynila
Lumipat sa Calamba at naging asawa ni
Teodora Alonzo-Realonda noong 1848
1850 pinili niya ang apelyidong Rizal
tinawag na Don at unang nakapagpatayo ng
bahay na yari sa bato
1889 sapilitang pinaalis sa Calamba at
nanirahan sa Tondo
1892 dumalaw sa mga kamag-anak sa Hongkong
Namatay noong 1898 matapos ihayag ang araw
ng Kalayaan

Pamilya ni Rizal

Francisco Mercado Y Chinco
Naging Capitan sa bayan ng Biñan
Napangasawa si Cirilla Bernacha
Ama ni Juan Mercado Y Monica
Juan Mercado Y Monica
Anak ni Francisco Mercado
Naging Capitan sa bayan ng Biñan
Ginamit ang kapangyarihan upang alisin
sa talaan ang kategoryang intsik na mestiso
Ama ni Francisco Engracio Potenciana at Petrona
Cirilla Alejandra
Anak ni Siong-Co na inaanak sa binyag ni
Domingo Lamco
Ina ng 13, Francisco Engracio pinakabata

Pamilya ni Rizal

MGA NINUNO
DOMINGO LAMCO
Ipinanganak sa Amuy (Emuy)sa bansang China
Isang mangangalakal na intsik
Umalis sa Tsina upang takasan ang kaguluhan sa kanilang bansa
Nagpabinyag na Romano Katoliko noong 1867
Naging magsasaka at napangasawa si Ines dela Rosa
Lumipat sa Biñan at naging isang lider sa komunidad
1731 pinalitan ng Mercado ang apelyido
Ama ni Francisco y Chinco

INES DELA ROSA
Anak ng isang intsik na mangangalakal galing Chuanchow
na si Agustin Chinco
Ina ni Francisco Mercado

Ugat ng pinagmulan at mga ninuno ni Rizal

Domingo Lamco --- Ines dela Rosa

Francisco Mercado --- Cirillia Bernacha

Juan Mercado --- Cirillia Alejandra

Francisco Mercado Rizal

Jose Protacio Mercado Rizal

Teodora Alonzo

Brigada --- Lorenzo Alberto Alonzo

Regina --- Manuel de Quintos

Eugenio Ursua --- Benigna

Mga Pamantayan na isinagawa ng komisyon

1. Isang Pilipino
2. Yumao na
3. May matayog na pagmamahal sa bayan
4. May mahinahong damdamin

Mga Pinagpilian
1. Marcelo H. Del Pilar
2. Graciano Lopez Jaena
3. Jose Rizal
4. Hen. Antonio Luna
5. Emilio Jacinto

Ayon kay Dr. H. Otley Beyer, si Marcelo H. del Pilar ang
nagkamit ng pinakamaraming boto ngunit binago ng mga bumubuo
ang pasya dahil ang kamatayan at buhay niya ay hindi madula.
Namatay siya sa sakit na tuberkulosis.

Rizal's Life, Works and Writings

1. Ang Batas Rizal at ang Pagkakapili sa bayani ng lahi
* Batas Republika Blg. 1425 - kilala sa tawag na Batas Rizal
* Hunyo 12, 1956 - pinagtibay na inihanda ni Sen. Jose P. Laurel Sr.
* Agosto 16, 1956 - ipinatupad ng Pambansang Kapulungan ng Edukasyon ayon sa pagkakalathala sa "Official Gazette".

William Howard Taft - namuno sa komisyon na tinawag na Komisyong Taft, upang piliin ang pambansang bayani kasama sina:
* William Morgan Shuster
* Bernard Moses
* Dean Warcester
* Henry Clay Ide
at mga Pilipinong sina:
* Trinidad Pardo de Tavera
* Gregorio Araneta
* Cayetano Arellano
* Jose Luzuriaga

Dr. H. Otley Beyer - dalubhasa sa Antropolohiya at katulong na tekniko ng
komisyon

Facts about Rizal

1. Birthday - June 19, 1861
2. Death - Dec 30, 1896
3. Rizal's Full Name - Jose Protacio Mercado Rizal Alonzo Y Realonda
4. Birthplace - Calamba, Laguna
5. Father's Name - Francisco Mercado
6. Mother's Name - Teodora Alonzo
7. Order in the family - 7th child
8. Day baptized - Wednesday
9. Age during his death - 35 yrs 6 months 11 days
10. Exiled - Dapitan, Zamboanga
11. Pen Names - Dimasalang, Laong Laan
12. To whom he dedicated Noli Me Tangere - Bayang Pilipinas
13. To whom he dedicated El Filibusterismo - Gomburza
14. Libingan - Paco Park
15. Why do we need to study Rizal - to know our national hero (R.A. 1425)